Từ bao đời nay, các gia đình Việt luôn đề cao việc thờ cúng tổ tiên, ông bà. Đó là truyền thống quý báu, là nét đẹp văn hóa tâm linh đã ăn sâu vào cội rễ Lạc Hồng. Bát hương trên bàn thờ thể hiện ý nghĩa linh thiêng, dùng để thờ cúng, dẫn truyền thành ý của cháu con tới ông bà, gia tiên, những người đã khuất. Bát hương là biểu trưng cho văn hóa cao quý của mỗi bàn thờ gia đình Việt Nam. Khi chúng ta dâng hương thành kính và thể hiện nguyện cầu, đó là lúc chúng ta thành thực và tịnh tâm nhất. Bát hương còn giúp đánh động tiếng gọi trong tâm thức mỗi người, giúp con người hướng thiện, bao dung hơn.
Bát hương có vai trò vô cùng quan trọng, là sợi dây vô hình kết nối con cháu dương gian tới các vị thần linh, gia tiên tiền tổ đã khuất.
Số lượng bát hương bên bàn thờ là không cố định về số lượng. Có những gia đình chỉ đặt 1 bát hương, một số lại đặt cả 5 bát hương. Nhưng thường thấy nhất, các gia đình hay đặt 3 bát hương trên mỗi ban thờ. Trong đó, bát hương cao và chính giữa là bát hương thờ thần linh, hai bát hương còn lại một bát thờ gia tiên, một bát thờ bà Cô ông Mãnh trong nhà.
Theo tâm linh, bàn thờ là nơi an vị của tiền tổ và thần linh vào những lúc lễ chạp. Vào những ngày mùng 1, rằm, ngày lễ hàng năm, con cháu thường dân hương, hoa quả lễ vật lên để thể hiện lòng thành kính, tưởng nhớ về tổ tiên của mình.
Ý nghĩa 3 bát hương chính là phương tiện truyền tải sự biết ơn, lòng hiếu thảo ấy của con cháu tới gia tiên của mình. Đồng thời, cũng là nơi để gửi gắm những mong cầu bình an, những tâm nguyện tới gia tiên đã khuất.
Bát hương tựa như vật phẩm kết nối tâm linh, nơi mà nhiều người tin rằng niềm tin và sự thành kính sẽ được các vị thần linh chứng giám, giúp hóa giải tai ương, đem lại bình yên may mắn trong cuộc sống.
Xét về yếu tố văn hóa, ý nghĩa 3 bát hương còn là ẩn dụ cho truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc. Chúng được lưu truyền từ thế hệ trước sang thế hệ sau, tồn tại từ quá khứ và sẽ xuyên suốt tới tương lai.
Việc thắp hương, cúng giỗ góp phần trong việc nhắc nhở thế hệ sau tiếp tục duy trì và bảo tồn nét văn hóa quý báu uống nước nhớ nguồn ấy.
